-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
38
39
Sto zabobonów Józef Bocheński
nej nauce, ani autorytetem moralnym, ani przywódcą politycznym. rzędzie o siebie, podrywa tym samym podstawę wszystkich obo-
wiązków wobec innych.
Jest po prostu dobrym obserwatorem i umie pisać, względnie mówić.
Co gorzej, sam zawód dziennikarza jest dla niego samego o tyle Ten zabobon połączony jest przy tym zwykle z dwoma innymi: z ko-
lektywizmem* i z egalitaryzmem moralnym (p. równość*). Pierwszy
niebezpieczny, \e musi pisać o najró\niejszych rzeczach, o których
ka\e stawiać dobro gromady, a zwłaszcza ludzkości, ponad dobro
zwykle niewiele wie, a w ka\dym razie nie posiada głębszej wiedzy.
własne, drugi przeczy, by bliscy mieli pierwszeństwo przed obcymi i
Dziennikarz jest więc niemal z konieczności dyletantem. Uwa\ać go za
domaga się, byśmy o wszystkich dbali w równej mierze.
autorytet, pozwalać mu pouczać innych ludzi, jak to się obecnie stale
Zabobony dotyczące egoizmu zawdzięczają swoją popularność
czyni, jest zabobonem.
okoliczności, \e wielu ludzi przywiązuje, w rzeczy samej, zbyt
Kiedy szukamy przyczyny szerzenia siÄ™ tego zabobonu, wypada
wielką wagę do potrzeb indywidualnych, zapominając o społecznych.
przyznać ze wstydem, \e nie ma chyba innej, ni\ dziecinne wierzenie,
Wypada jednak zrozumieć, \e potrzeby społeczne są tak\e potrzebami
\e wszystko co drukowane jest prawdziwe - a zwłaszcza jeśli jest
jednostki i \e kto ich nie zaspokaja, przygotowuje sobie prawdopo-
drukowane pięknymi słowami.
dobnie zły los w przyszłości. Ale z tego, \e nale\y uwzględnić tak\e i te
potrzeby, nie wynika wcale, byśmy nie mieli prawa dbać o siebie, jak
Patrz: artysta, autorytet, intelektualista.
chciałby egoistyczny zabobon.
EGOIZM. Postawa człowieka, który dobro własne przedkłada Patrz: altruizm, kolektywizm, ludzkość, miłość, równość.
ponad dobro innych; przeciwieństwo altruizmu*. Od czasów A.
Comte'a rozpowszechniony jest zabobon głoszący, \e człowiek nie
EGZYSTENCJA. Nazwa egzystencja oznaczała tradycyjnie to samo
ma prawa dbać w pierwszym rzędzie o samego siebie, \e powinien
co istnienie", mówiono więc nie tylko o egzystencji ludzkiej, ale tak\e
zawsze i wszędzie dawać pierwszeństwo innym, a zwłaszcza ludzkości*.
o egzystencji zwierzÄ…t, kamieni itp. Od czasu powstania
Jeśli tego nie czyni, jest pogardy godnym egoistą. Zdrowy rozsądek
egzystencjalizmu nadano jednak tej nazwie nowe, zabobonne znaczenie.
twierdzi, \e prawda jest wręcz odwrotna, mimo \e od wieków usiłuje się
Określa się ją mianowicie w tych kołach jak następuje: Po pierwsze,
w ludzi wmówić podobny do egoizmu zabobon. Sądzi mianowicie, \e
egzystencję posiada tylko człowiek. Tylko on jeden egzystuje",
człowiek ma tak\e potrzeby społeczne, \e powinien zatem dbać
podczas gdy inne istoty istniejÄ…" (co jest wyrazem skrajnego huma-
tak\e o innych - w pewnych warunkach nawet poświęcić się za
nizmu*). Po drugie, nie cały człowiek egzystuje, ale tylko, \e się tak
nich - ale \e jego obowiÄ…zki wobec innych opierajÄ… siÄ™ ostatecznie na
wyrazimy, czysty ludzki podmiot, czyste , ja" czÅ‚owiecze. Ów czysty
obowiązkach wobec samego siebie. Spełnienie tych obowiązków nie
podmiot to to, co pozostaje, gdy usuniemy w myśli wszystko mogące
jest więc nie tylko niczym złym, ale przeciwnie, podstawowym
być przedmiotem, np. ciało itd. Po trzecie, nie nale\y mówić, \e
obowiÄ…zkiem moralnym. Bo obowiÄ…zki wobec innych oparte sÄ… na
człowiek ma egzystencję, ale \e jest egzystencją. Na temat tak pojętej
ich częściowej to\samości z nami. Tak np. największe obowiązki
egzystencji napisano całą bibliotekę.
mają rodzice wobec dzieci, bo te są im najbli\sze, są częścią ich samych.
Otó\ ta biblioteka zawiera niemało zabobonów, z tej prostej
Kto więc odmawia człowiekowi prawa do zabiegania w pierwszym
przyczyny, \e samo pojęcie egzystencji jest nieporozumieniem. W rze-
40
41
Sto zabobonów
Jó/ef Bocheński
czywistości nie ma niczego takiego egzystencja jest abstrakcją.
pisze o niczym nie myśli mniej ni\ o śmierci i jego mądrość jest
Tworzymy jej pojecie, opuszczajÄ…c wszystko poza samÄ… jazniÄ…. Dalej
medytacją \ycia, nie śmierci"(Spinoza).
nieprawdą jest, by człowiek był tylko ową egzystencją: ka\dy wie, ze
2. Inny zabobon dotyczący zagadnień egzystencjalnych to mnie-
do jego istoty nale\y nie tylko czyste ja", ale tak\e cała psychika, z
manie, \e chodzi w nich o sprawy wewnętrznoświatowe, a więc
owym mnóstwem wspomnień, informacji, uczuć, pragnień itp. Co
podlegajÄ…ce badaniom naukowym. Zwolennik pozytywizmu* musi, w
więcej, nale\y do niej tak\e nasze ciało, którego nie wolno odrzucać z [ Pobierz całość w formacie PDF ] - zanotowane.pl
- doc.pisz.pl
- pdf.pisz.pl
- matkadziecka.xlx.pl