-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
szarem dotycz cym ludzkiego ruchu i jego kultywacji oraz zwracaj uwag
na konieczno sta ego rozró nienia pomi dzy rzeczywisto ci i jej opisem
(wymiar ontologiczny i j zykowy). Na podstawie znacze samych s ów wy-
kazane zostaje, i termin kinantropologia jest najbardziej odpowiedni, a jego
przedmiotem jest ludzki ruch w rodowisku kultury ruchowej. Ten kulturowy
podsystem mo e by postrzegany jako przestrze dla autentycznej egzysten-
cji cz owieka w sporcie, ruchowej edukacji, ruchowej rekreacji, ruchowej
terapii oraz w sztuce ruchu. Klasyfikacja szczegó owej ruchowej aktywno ci
w podanych tutaj kategoriach jest oparta na jej znaczeniu, celu i g ównym
przedmiocie d enia.
Wprowadzenie
Debata i dyskusja nad najbardziej w a ciw nazw dla teoretycznego ob-
szaru dotycz cego ludzkiego ruchu i jego kultywacji wydaje si by z gatunku
nie ko cz cej si nigdy historii. Trudno sobie wyobrazi , by mog y si jeszcze
pojawi wcze niej nieznane argumenty, a jednak opozycyjne wzgl dem siebie
obozy nieugi cie upieraj si przy swoich stanowiskach.
W prezentowanym tek cie chcia bym wskaza na dwa s abe punkty
w prowadzonych dyskusjach i zaproponowa inny wieloaspektowy termin,
który zdecydowanie nie znajduje si w centrum uwagi. Pierwszym zauwa o-
nym przeze mnie b dnym przekonaniem w sporze argumentów jest lekce-
1
Studium to powstało dzięki wsparciu finansowemu programu badawczego MSM 61989221
Aktywność ruchowa a bezczynność populacji ludności Republiki Czeskiej w kontekście zmian beha-
wioralnych .
Ivo Jirásek
74
wa enie w teoretycznej generalizacji ró nych poziomów rzeczywisto ci i ich
j zykowego opisu. Drug skaz wyczuwam w raczej s abym szacunku dla
faktycznego znaczenia pojedynczych s ów. Ale jak stare aci skie przys owie
g osi: nomen omen. Znaczy to, e samo s owo, jego nazwa (nomen) niesie ze
sob swój w asny sens, cel i tre (omen). Artyku jest bli szym spojrzeniem
na te dwa przekroczenia obecne w profesjonalnym dyskursie.
Różnorodność nazw i ich wartość komunikacyjna
Istnieje zbyt wielkie zró nicowanie terminów u ywanych dla wyzna-
czenia danej tutaj dziedziny. Ró norodno nazw jest niemal zdumiewaj ca:
najwyra niej istnieje prawie siedemdziesi t okre le dla tego obszaru (Newell,
1990a, 269), wi cej ni sto ró nych terminów (Blahua, 1993, 73) i 114 ró -
nych nazw akademickich wydzia ów zaanga owanych w rozwój tej dziedziny
(Newell, 1990b, 242). Jedn pozytywn stron tego terminologicznego zró -
nicowania jest fakt, e du e zró nicowanie okre le ujawnia powa ne zain-
teresowanie dyscyplin dotycz c ludzkiego ruchu i jej rozwojem w ró nych
podej ciach. atwo jednak zauwa y , e takie terminologiczne zró nicowanie
znacznie komplikuje profesjonalne porozumiewanie si .
W USA d ugo u ywany termin edukacja fizyczna, stosowany w odniesie-
niu do praktyki, jak i teoretycznej dyscypliny akademickiej, wyra nie dopro-
wadzi do roz amu, który skomplikowa widoczne zró nicowanie pomi dzy
aktywno ci praktyczn a teoretyczn refleksj . To spowodowa o, e komisja
Ameryka skiej Akademii Edukacji Fizycznej (American Academy of Physical
Education) w 1974 roku zaleci a stosowanie kinezjologii (kinesiology) dla
odró nienia dyscypliny naukowej od szkolnego przedmiotu (Blahua, 1994, 6;
Blahua, 1993, 73). Niemniej jednak interesuj ce jest to, e ten cz sto prefe-
rowany termin by na drugim miejscu w ród tych, które zosta y zarekomen-
dowane. Pierwszym wyborem by termin human phyactology, który jednak e
nie osi gn wystarczaj cego poziomu popularno ci i wydaje si to ma o
prawdopodobne w najbli szej przysz o ci (Newell, 1990a, 276). S owikowski
i Newell (1990) dokonali szczegó owej analizy u ycia terminu kinezjologia:
termin ten prawdopodobnie wy oni si w XIX wieku, a od pocz tku XX
stulecia mo emy ledzi pierwsze jego zastosowania w odniesieniu do sys-
temu gimnastyki i badania mi ni podczas aktywno ci ruchowej. W latach
czterdziestych i pi dziesi tych termin ten zaczyna pojawia si w nazwach
wydzia ów uniwersyteckich; w latach sze dziesi tych i siedemdziesi tych
jest on w szerokim u yciu w spo eczno ci akademickiej. Niemniej jednak
nie jest on zdecydowanie jedynym terminem i nie jest ogólnie akceptowany.
Cz sto u ywanym okre leniem jest sport, pojawiaj cy si w rozlicznych kom-
Nomen omen: kinantropologia versus kinezjologia
75
binacjach, jak na przyk ad w naukach o sporcie (sport sciences). W Europie
rodkowej u ywano okre lenia nauka o kulturze fizycznej (science of physical
culture) wraz z jego systematyczn preferowan koncepcj .
Na podstawie wyselekcjonowanych z profesjonalnej literatury informacji
(Blahua et al., 193; Haag, 1979; Holk et al., 1992; Kasa & Havli ek, 1994;
Komeatik, 1999; Ojeme, 1990; Renson, 1990; Starosta, 2001; Willimczik,
1983) mo na stworzy ogólny zarys terminów wybranych w odniesieniu do
obszaru badawczego zajmuj cego si ludzkim ruchem w ró nych powi za-
niach i kontekstach (tabela 1). Kryteria semantycznej precyzji b d wyzna-
czone poprzez relacj mi dzy ogólnym i szczegó owym, tj. poprzez integracj
danego terminu z antropologicznym kontekstem.
Tabela 1. Nazwy dziedzin dotyczÄ…cych ludzkiego ruchu i jego kultywacji
Terminologia ścisła
Terminologia węższa Terminologia szersza
semantycznie
Nauka/nauki o ruchu Kinezjologia Kinantropologia
Nauka o człowieku w ruchu Nauki o kulturze fizycznej Gymnologia
Nauka/nauki o fizycznej aktywności Motoryka Badania ludzkiego ruchu
Nauka o motorycznej aktywności Kinezyka Homokinetyka
Izokinetyka2 Motologia Kinetyka człowieka
Somatomotoryka Nauka/nauki o ruchu Kinezjologia człowieka
Nauka/nauki o ćwiczeniu Nauka/nauki motoryczne Antropokinetyka
Nauka/nauki o sporcie Kinetyka Antropomotoryka3
Studia nad sportem Biokinetyka Motoryka człowieka
Motoryka sportu Teoria kinetyczna Antropologia kinezjologiczna
Antropomaksymologia Studia nad aktywnością fizyczną
Ludzkie działanie
Gymnikologia (teoria ćwiczeń
fizycznych)
Wychowanie sportowe i fizyczne
Wychowanie fizyczne
Teoria nauczania wychowania
fizycznego
Zanim skupimy si na wadze argumentów w trakcie szczegó owej ich
selekcji i dok adniejszego zbadania kilku z nich, musimy skoncentrowa si
2
Używana w sensie rehabilitacji sportowej.
3 [ Pobierz całość w formacie PDF ] - zanotowane.pl
- doc.pisz.pl
- pdf.pisz.pl
- matkadziecka.xlx.pl